Harper Li: Mazaxchini o'ldirish

Mazaxchini oʻldirish — amerikalik yozuvchi Harper Leening 1960-yilda nashr etilgan bestseller romani bo‘lib, 1961-yilda ushbu asari uchun Pulitser mukofotini qo‘lga kiritgan. Kitob qora tanlilar huquqlari uchun kurashda muhim bosqich hisoblanadi.

Mazmuni

Roman Finchlar oilasining ajdodi Simon Finchdan boshlanadi. U metodist sifatida Angliyadagi diniy murosasizlikdan qochib, Alabama shtatiga ko‘chib o‘tadi, boyib ketadi va diniy eʼtiqodlariga qaramay bir nechta qul sotib oladi.

Asosiy voqealar Alabama shtatining Maykomb shahrida 1930-yillardagi Buyuk depressiya davrida sodir bo‘ladi. Bosh qahramon olti yoshli Jean Louise Finch — akasi Jim va otalari Attikus bilan birga yashaydi. Jim va Jean har yozda xolasi uyiga keladigan Dill ismli bolani uchratishadi. Ular qo‘shnisi Boo Radleydan qo‘rqishadi. Maykomb aholisining ko‘pchiligi Boo haqida gapirmaydi va ko‘pchilik uni uzoq vaqt ko‘rmagan. Bolalar uning tashqi ko‘rinishi va yolg‘izligi haqidagi mish-mishlarga ishonib, uni uydan olib chiqish haqida o‘ylashadi. Keyinchalik ular Boo Radley daraxti tagida kichik sovg‘alar topadilar va Boo ularga eʼtiborini bildira boshlaydi, ammo shaxsan ko‘rinmaydi.

Attikus, yosh oq tanli ayolni zo‘rlaganlikda ayblangan qora tanli Tom Robinsonni himoya qiladi. Shuningdek, bu qaror oilaga va jamiyatga katta bosim keltiradi. Jim va Jean boshqa bolalar tomonidan masxara qilinadi. Attikus Tomni jazolamoqchi bo‘lgan bir guruh odamlarga duch keladi. Jean, Jim va Dill bu voqealarni ota-onalari nuqtai nazaridan tushunishga harakat qilishadi.

Sud jarayonida Attikus ayblovchilar — Mayella va uning otasi Bob Ewell — yolg‘on gapirayotganini ko‘rsatadi. Mayella yolg‘iz bo‘lib, Tom uni haqorat qilganini va kaltaklaganini aytadi. Tomning aybsizligiga qaramay, hakamlar hay’ati uni ayblaydi. Tom qochishga urinib, otib tashlanadi. Bu hodisa Jim va Attikusning adolatga bo‘lgan ishonchini sinovdan o‘tkazadi.

G‘alaba qozonishiga qaramay, Bob Ewell o‘z obro‘siga putur yetganidan qasos olishga qaror qiladi. U Attikusga tupuradi, sudya uyiga bostirib kirishga urinadi va Tomning bevasiga tahdid qiladi. Keyinchalik u Halloween kechasida himoyasiz Jim va Jeanga hujum qiladi. Ularga sirli bir odam yordam beradi, u Jimni uyiga olib boradi. Jean uchun bu yordamchi Boo Radley ekanligi ayon bo‘ladi.

Maykomb sherifi Bob Ewell jangda halok bo‘lganini aniqlaydi. U Attikus bilan Jimning Boo Radley mas'uliyati haqida bahslashadi va Bob Ewell o‘z pichog‘ining ustiga yiqilib tushgani haqida nazariyani ilgari suradi. Sherifning fikricha, agar butun shahar Boo Radleyni qahramon deb bilsa, u bunga e'tibor bermaydi. Attikus sherifning nazariyasini qabul qiladi va Boo Radleyga minnatdorchilik bildiradi. Jean uni uyiga olib boradi, Boo esa yana g‘oyib bo‘ladi va Jean uni boshqa hech qachon ko‘rmaydi. U endi hayotni Boo nuqtai nazaridan tushunishga harakat qiladi va ularni sovg‘alar uchun minnatdorchilik bildirganlarida, uni noto‘g‘ri tushunganliklarini anglaydi.