Ҳарпер Ли: Мазахчини ўлдириш

Мазахчини ўлдириш — америкалик ёзувчи Харпер Лининг 1960-йилда нашр этилган бестселлер романи бўлиб, 1961-йилда ушбу асари учун Пулитцер мукофотини қўлга киритган. Китоб қара танлилар ҳуқуқлари учун курашда муҳим босқич ҳисобланади.

Мазмуни

Роман Финчлар оиласининг аждоди Саймон Финчдан бошланади. У методист сифатида Англиядагӣ диний муросаcизликдан қочиб, Алабама штатига кўчиб ўтади, бойиб кетади ва диний эътиқодларига қарамай бир нечта қул сотиб олади.

Асосий воқеалар Алабама штатидаги Майкомб шаҳрида 1930-йиллардаги Буюк депрессия даврида содир бўлади. Бош қаҳрамон олти ёшли Жан Луиза Финч — акаси Жим ва отаси Аттикус билан бирга яшайди. Жим ва Жан ҳар ёзда холаси уйига келадиган Дилл исмли болани учратишади. Улар қўшниси Бу Радлейдан қўққишади. Майкомб аҳолисининг кўпчилиги Бу ҳақида гапирмайди ва кўпчилик уни узоқ вақт кўрмаган. Болалар унинг ташқи кўриниши ва ёлғизлиги ҳақидаги миш-мишларга ишониб, уни уйдан олиб чиқиш ҳақида ўйлашади. Кейинчалик улар Бу Радлей дарахти остида кичик совғалар топадилар ва Бу уларга эътиборини билдира бошлайди, аммо шахсан кўринмайди.

Аттикус, ёш оқ танли аёлни зўрлаганликда айбланган қора танли Том Робинсонни ҳимоя қилади. Шу билан бирга бу қарор оилага ва жамиятга катта босим олиб келади. Жим ва Жан бошқа болалар томонидан масхара қилинади. Аттикус Томни жазоламоқчи бўлган бир гуруҳ одамларга дуч келади. Жан, Жим ва Дилл бу воқеаларни ота-оналари нуқтаи назаридан тушунишга ҳаракат қилишади.

Суд жараёнида Аттикус айбловчилар — Майелла ва унинг отаси Боб Юэлл — ёлғон гапираётганини кўрсатади. Майелла ёлғиз бўлиб, Том уни ҳақорат қилганини ва калтаклаганини айтади. Томнинг айбсизлигига қарамай, ҳакамлар ҳайъати уни айблайди. Том қочишга уриниб, отиб ташланади. Бу ҳодиса Жим ва Аттикуснинг адолатга бўлган ишончини синовдан ўтказади.

Ғалаба қозонишга қарамай, Боб Юэлл ўз обрўсига путур етаганидан қасос олишга қарор қилади. У Аттикусга тупуради, судья уйига босқинчилик қилишга уринади ва Томнинг бевасига таҳдид қилади. Кейинчалик у Хэллоуин кечасида ҳимоясиз Жим ва Жанга ҳужум қилади. Уларга сирли бир одам ёрдам беради, у Жимни уйига олиб боради. Жан учун бу ёрдамчи Бу Радлей эканлиги аён бўлади.

Майкомб шерифи Боб Юэлл жангда ҳалок бўлганини аниқлайди. У Аттикус билан Жимнинг Бу Радлей масъулияти ҳақида баҳслашади ва Боб Юэлл ўз пичоғининг устига ёқилиб тушгани ҳақида назарияни илгари суради. Шерифнинг фикрига кўра, агар бутун шаҳар Бу Радлейни қаҳрамон деб билса, у бунга эътибор бермайди. Аттикус шерифнинг назариясини қабул қилади ва Бу Радлейга миннатдорчилик билдиради. Жан уни уйига олиб боради, Бу эса яна ғойиб бўлади ва Жан уни бошқа ҳеч қачон кўрмайди. У энди ҳаётни Бу нуқтаи назаридан тушунишга ҳаракат қилади ва уларни совғалар учун миннатдорчилик билдирганларида, уни нотўғри тушунганликларини англайди.