Daron Ajemo‘g‘li, Jeyms A. Robinson: Mamlakatlar tanazzuli sabablari: qudrat, farovonlik va kambag‘allik manbalari (Fleksibl muqova)

Ajoyib va qiziqarli yozilgan “Mamlakatlar tanazzuli sabablari” asari asrlar davomida mutaxassislarni hayratda qoldirgan savolga ishonchli va izchil asoslangan yangi nazariya bilan javob beradi: Nega baʼzi mamlakatlar boy va boshqalar kambagʻal, boylik va qashshoqlik, sogʻliq va kasallik, oziq-ovqat va ocharchilik boʻyicha boʻlingan?

Bu madaniyat, iqlim yoki geografiyami? Ehtimol, toʻgʻri siyosat nima ekanligini bilmaslikdir?

Shunchaki, yoʻq. Bu omillarning hech biri aniq yoki taqdir emas. Aks holda, Afrikaning boshqa davlatlari, masalan, Zimbabve, Kongo, Syerra-Leone qashshoqlik va zoʻravonlik botqogʻiga botgan bir paytda Botsvana dunyoning eng tez rivojlanayotgan davlatlaridan biriga aylanganini qanday izohlash mumkin?

Savolga javob sifatida Daron Ajemoʻgʻli va Jeyms A. Robinson iqtisodiy muvaffaqiyat (yoki uning yetishmasligi) asosida inson tomonidan yaratilgan siyosiy va iqtisodiy institutlar ekanligini aniq koʻrsatadi. Ularning ajoyib misollaridan birini oladigan boʻlsak, Koreya juda bir xil millat, ammo Shimoliy Koreya xalqi yer yuzidagi eng kambagʻallar qatorida, Janubiy Koreyadagi aka-uka va opa-singillari esa eng boylar qatorida. Janub ragʻbatlarni yaratadigan, innovatsiyalarni mukofotlaydigan va har bir kishiga iqtisodiy imkoniyatlarda ishtirok etishga imkon beradigan jamiyatni yaratdi.

Shu tariqa turtki boʻlgan iqtisodiy muvaffaqiyatlar barqaror boʻldi, chunki hukumat fuqarolar va xalq oldida masʼuliyatli va sezgir boʻldi. Afsuski, shimol xalqlari oʻnlab yillar davomida ocharchilik, siyosiy qatagʻon va boshqacha iqtisodiy institutlarni boshdan kechirdi — oxiri koʻrinmaydi. Koreyalar oʻrtasidagi tafovutlar esa mutlaqo boshqa institutsional trayektoriyalarni yaratgan siyosat bilan bogʻliq.



Kitob mualliflari oʻzlarining oʻn besh yillik tadqiqotlariga asoslanib, yangi nazariyani yaratish uchun Rim imperiyasi, Mayya shahar-davlatlari, oʻrta asrlar Venetsiyasi, Sovet Ittifoqi, Lotin Amerikasi, Angliya, Yevropa, AQSh va Afrikadagi gʻayrioddiy tarixiy dalillarni birlashtiradi, jumladan:

- Xitoy avtoritar oʻsish mashinasini qurdi. U shunday yuqori tezlikda oʻsishda davom etadimi va Gʻarbni bosib oladimi?

- Amerikaning eng yaxshi kunlari ortda qoldimi? Biz elitaning hokimiyatni kuchaytirishga qaratilgan saʼy-harakatlariga qarshilik koʻrsatadigan fazilatli doiradan kichik ozchilikni boyitib, kuch-quvvat beruvchi yovuz doiraga oʻtyapmizmi?

- Milliardlab odamlarni qashshoqlikdan farovonlikka olib chiqishga yordam berishning eng samarali usuli qanday? Gʻarbning boy davlatlaridan koʻproq xayriyami? Yoki Ajemoʻgʻli va Robinsonning inklyuziv siyosiy va iqtisodiy institutlar oʻrtasidagi oʻzaro taʼsiri boʻyicha yutuq gʻoyalarining qiyin saboqlarini oʻrganishmi?



“Mamlakatlar tanazzuli sabablari: qudrat, farovonlik va kambagʻallik manbalari” kitobi sizning dunyoqarashingiz va fikrlashingizni oʻzgartiradi.

Kitob haqida OAV va mashhurlar fikri:

“Siyosatchilar va iqtisodiy rivojlanish bilan bogʻliq har bir kishi oʻqishi kerak.“
— Jared Diamond, Nyu-York kitoblar sharhi

“Bu intellektual jihatdan boy kitob boʻlib, muhim tezisni ishtiyoq bilan rivojlantiradi. Uni barcha oʻqishi kerak”.
— Financial Times

“Ajoyib kitob.“ — Bloomberg (Jonatan Alter)

“Mamlakatlar tanazzuli sabablari” — bu tarix va bugungi kunda ham keng tarqalgan nega baʼzi mamlakatlar boyib ketyapti, boshqalari esa boy boʻlmaydi degan juda katta savolga javob beruvchi oʻta ajoyib asardir.“
— The New York Times (Chrystia Freeland)

“Mamlakatlar tanazzuli sabablari” haqiqatan ham ajoyib kitob. Ajemoʻgʻli va Robinson ijtimoiy fanlardagi eng muhim muammolardan birini — asrlar davomida yetakchi olimlarni oʻylantirib kelayotgan savol sodda va tushunarli tarzda ajoyib javob berdilar. Qiziqib oʻqilishi mumkin boʻlgan kitob. Tarix, siyosatshunoslik va iqtisodni oʻz ichiga olgan ushbu kitob iqtisodiy rivojlanish haqidagi fikrimizni oʻzgartiradi”.
— Stiven Levitt, Freakonomics hammuallifi

“Bir muncha vaqt oldin taniqli Shotlandiya faylasufi xalqlarni nima muvaffaqiyatga erishtirayotgani va nima muvaffaqiyatsizlikka uchratganligi haqida kitob yozgan edi. “Xalqlar boyligi” bugungi kunda ham oʻqilmoqda. Xuddi shunday zukkolik va bir xil keng tarixiy nuqtai nazar bilan Daron Ajemoʻgʻli va Jeyms A. Robinson xuddi shu savolni bizning davrimiz uchun qayta koʻrib chiqdi. Ikki asr oʻtgach, bizning buyuk nevaralarimiz ham xuddi shunday kitobni oʻqiydilar.
— Jorj Akerlof, iqtisodiyot boʻyicha Nobel mukofoti laureati, 2001 yil

“Ajemoʻgʻli va Robinson quyi milliardning rivojlanishiga oid asosiy savolni qoʻyadilar. Ularning javoblari chuqur, tushunarli va ishonarli”.
— Pol Kollier, Oksford universitetining iqtisod professori, The Bottom Billion kitobi muallifi


Kun.uz nashri: “Demokratiyaga osonlikcha o‘tilmaydi” - Jyeyms Robinson bilan suhbat

Kun.uz nashri: Qashshoq davlatlarning qashshoqligi sababi. Jyeyms Robinsonning Toshkentdagi ma’ruzasi

Gazeta.uz nashri: «Mamlakatlar tanazzuli sabablari»dan: Shu qadar yaqin, shu qadar farqli

Daryo.uz nashri: Foto: “Mamlakatlar tanazzuli sabablari” kitobi hammuallifi, britaniyalik iqtisodchi Jeyms Robinson bilan Toshkentdagi uchrashuv

Daryo.uz nashri: Yana bir kitob tarjimasi kutilmoqda: Toshkentda “Mamlakatlar tanazzuli sabablari” kitobi hammuallifi Jeyms Robinson bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi (video)

Tarjimon: Sirotulloxon Muhammadsoliev

Masʼul muharrir: Behzod Hoshimov

Dizayner: M.Xoshimov







Asaxiy Books yil bestsellerlari 2024: 8-o‘rin
Asaxiy Books yil bestsellerlari 2023: 8-o‘rin