Murod Muhammad Do'st: Lolazor

Bugungi kun kitobxoni kutgan asar – “Lolazor” nihoyat, qo‘limizda! Garchi romanning ilk nashri o‘tgan asrning so‘nggi o‘n yilligiga to‘g‘ri kelsa-da, u o‘quvchilar “to‘ymagan” asarlardan biri hisob­­lanadi. Nega? Sabab oddiy – asar voqealari ayni kunimizdan, biz yashayotgan jamiyat “sir”laridan so‘zlaydi.

Mutolaa davomida qahramonning umr yo‘li, faoliyati bilan tanishasiz. Bu yo‘lning dastlabki qadamidan to so‘ngiga qadar o‘quvchi asosiy obrazlardan biri – Yaxshiboyevga hamroh bo‘ladi. Yana biri – Oshno bilan do‘st tutinadi. Lekin birda hamfikr bo‘lsa, birda ularga qarshi chiqadi. Qarshi chiqish bilan esa, tabiiyki, o‘quvchi vaziyatni o‘zgartirmaydi, aksincha, Oshnoning oshnosiga, Yaxshiboyevning shogirdiga, hatto Qurbonoyning fojiasiga aylanadi. Boshqa yo‘l yo‘q – istamagan holda o‘quvchi o‘zining sobit qarashidan voz kechadi!

Yana bir ahamiyatli jihati, mutolaa jarayonida asar qahramonlarining ismi shunchaki tanlanmaganiga guvoh bo‘lasiz. Hatto Yaxshiboyev o‘z shogirdlariga murojaat qilar ekan, ularning familiyasini ism o‘rnida ishlatishi bejiz emasligiga amin bo‘lasiz.

Boshqaruvchi inson, kim bo‘lishidan qatʼiy nazar, hokimiyat tepasiga kelar ekan, u dastlab olijanoblik va fidoyilikni maqsad qiladi. Borgan joyini bog‘ qiladimi, gulzor qiladimi, lolazor qiladimi yoki umuman hech narsa – bunisi endi bosh­qa masala.

Asar so‘ngida kitobxon mulohazaga cho‘madi, bir so‘z bilan ayt­ganda, mutolaadan kim nimani izlasa, shuni topadi.