Fyodor Dostoyevskiy: Aka-uka Karamazovlar (1-qism)

Inson hayotda yashar ekan, uning umri uch bosqichda: bolalik, yoshlik va keksalik davrida kechadi. Dastlab bola hayoti bilan soddaroq, keyin yoshlik xayoli bilan jo‘shqinroq yashasa, keksaligida bor-yo‘q falsafasi, hayot xulosasi bilan yashaydi. Umr sarhisobi davomida aytishi lozim bo‘lgan SO‘Zini bir-da aytsa, bir-da aytmaydi.

“Aka-uka Karamazovlar” – adibning eng so‘nggi asari ekanligini hisobga olsak, bu asarni uning so‘nggi SO‘Zi deyishimiz, to‘g‘ri bo‘lar balki. Uch aka-uka – biri soddaroq, biri jo‘shqin va boshqasi mulohazali. Xarakter va qarashlari bir-biriga o‘xshamaydi. Ammo barchasida umumiylik bor, bu nafaqat qondoshlik, balki maʼnaviy yaqinligida aks etadi. Ular bilan tanishar ekanmiz, hayot har bir inson shaklida davom etar ekan, insoniylik degan tushuncha o‘lmaydi, degan xulosaga kelamiz.

Bu asar dunyoning ko‘plab tillariga tarjima qilingan, jahon adiblari bu asar haqida bundan keyin ham gapirishar ehtimol. Shu o‘rinda esa amerikalik yozuvchi Kurt Vonnegutning “Aka-uka Karamazovlar” romani haqidagi taʼrifini keltirsak, o‘rinli bo‘ladi: “Hayotda nimani bilish kerak bo‘lsa, barchasini shu asardan o‘qib olish mumkin”. Darvoqe, buyuk Tolstoyning umri davomida mutolaa qilgan eng so‘nggi asari ham aynan “Karamazovlar” bo‘lgan.

Demak, o‘zbek adabiyotiga Dostoyevskiy SO‘Zi, falsafasini takror va takror taqdim etgan ustoz tarjimon – Ibrohim G‘afurovdan navbatdagi beqiyos asarni kutib olamiz, milliy adabiyotimizga, o‘zbek kitobxoniga ushbu asar tarjimasi va nashri muborak bo‘lsin!