Гарриет Бичер-Стоу: Том Тоғанинг кулбаси

Гарриет Бичер-Стоу (1811-1896) ушбу асарининг бош қаҳрамони гора танли Томнинг аянчли тақдири ҳақида гапирар экан, оқ танлиларнинг ҳабашларга нисбатан ваҳший ҳақоратомуз муносабатини кишини лот годирадиган даражада тасвирлаб беради. Қулларнинг инсон сифатидаги қадр-қимматини топташ, улардаги шахсият тушунчасини буткул йўқотиш мақсадида оилалар бузилади, болалар ота-онасидан тортиб олинади va сотиб юборилади. Аёлларга эса насл қолдирувчи va қулдорларга янада кўпроқ фойда келтирувчи «буюм» сифатида қаралади.

Адиба ўз асарида барча қийинчиликларга қарамай, ўз халқининг энг олий хислат va фазилатларини сақлаб қолган бир қатор ажойиб қора танли қуллар обра- зини ҳам яратган, Роман қаҳрамони Том тоға ўз оиласи билан қулдор Шелби хонадонида қарам. Том ўз хўжайинига ҳалол хизмат қилади. У ғоятда тақводор ҳамда итоатгўй инсон. Ҳабаш Жорж Гаррис эса ўз хўжайинини ёмон кўради: унинг учун истеъдодли ихтирочи учун қулликда ҳаёт кечириш имконсиз. Унинг хотини Элиза эса ўз фарзанди учун мардона курашган аёл. Кичкинагина, қувонч va кулгудан кўзлари ёниб турадиган Топси, алам va изтиробларга тўла Касси буларнинг барчаси асардаги энг сара қаҳрамонлардир. Ушбу асар қаҳрамонларида биз инсонийлик, виждон, эътиқод, сабр. садогат, ўзига ишонч каби фазилатларни кўришимиз мумкин. Шундай фазилатларни ўзида мужассамлаштирган Том ўзи яшаётган муҳитга, атрофида содир бўлаётган разилликларга қарамасдан, ўзининг инсонийлигини сақлаб қолиш учун куч топа олади.

"Том тоғанинг кулбаси" асари орқали қора танли қулларнинг аянчли ҳаёти, кишини ларзага келтирувчи мудҳиш тақдири илк бор бадиий асарда ўз аксини топди. Ёзувчи ушбу романда қулларнинг руҳий аҳволи, уларнинг етказилаётган жисмоний va маънавий зарарни, қуллар ҳамда қулдорлар ўртасидаги тенгсизликни ёрқин далиллар мисолида ифодалаб берган.