Сувости дунёси (Менинг биринчи энциклопедиям)

Сайёрамизнинг ажойиб ва ноёб бўлган сувости олами бор. У ҳақида қуруқликдаги ҳайвон ва қушлар ҳаётига қараганда анча кам маълумотга эгамиз. Чунки одамлар сувости оламини ўрганиш учун бир неча асрлар олдин океан тубига туша бошладилар. Бу сувости оламини ўрганишда жуда қисқа вақтни ташкил этади.

Одамлар учун денгизнинг ҳал этилмаган жумбоқлари кўп, шунинг учун кўплаб афсона ва ривоятлар пайдо бўлди. Масалан, одамлар сувости оламини илоҳлар бошқаради, деб ҳисоблашган.

Лекин инсон ҳар доим номаълум ва тушунарсиз нарсаларни ўрганишга ҳаракат қилади. Эндиликда бизда энг чуқур денгиз тубига тушиб ҳароратини ўлчаш, сувости оламини кўриш, ҳатто уни суратга ёки тасмага тушириб олиб, кўришга ёрдам берадиган махсус қурилмалар бор.

Бир вақтлар одамларнинг фақат қайиқ ва балиқ овлайдиган нарсалари бўлган, холос. Ўтмишнинг қизиқувчан тадқиқотчилари бироз чуқурликка арқонда тушиб, нафасни ушлаб туриб балиқларни кузатишган. Уларга қандай қийин бўлганлигини ўйлаб кўринг-а?

Бугун биз денгизнинг бепоён кенгликларини ўрганиш имкониятига эгамиз! Айтганча, инсоният сувости оламини коинотдан бироз олдинроқ ўрганишни бошлади. Бу илм-фан ривожи туфайли амалга ошди.

Бугунги кунда океан ва денгизлар сувости ҳаётини бутун дунё биологлари, геологлари ва географлари ўрганмоқда.

Океанлар ва денгизлар тубида содир бўладиган барча жараёнларни, океаннинг қуруқлик ва атмосфера билан ўзаро таъсирини «Океанология» ёки «Океанография» фани ўрганади. Инсон томонидан турли вақтларда қурилган турли хил иншоотлар фалокат ёки тошқин туфайли сув остида қолди. Уларни сувости археологияси ўрганмоқда.

Нафас олишга ёрдам берадиган қурилмалар пайдо бўлганидан кейин, сувости дунёсини ўрганиш учун кенг имкониятлар яратилди. Уларни машҳур олим Жак-Ив Кусто ихтиро қилди. У бизга сувости дунёсини ва унинг жонзотлари ҳаётини очиб берди.

Лекин шунга қарамай, илм-фан ривожланиб, Ер юзидаги энг чуқур жой - Мариана ботиқлигининг қуйи қисмига тушиш мумкин бўлсада, океан ҳамон ўзида кўплаб сир-синоатларни яшириб келмоқда. Ушбу китобда сиз океан ва унда яшовчи айрим жонзотлар билан танишасиз, улар қандай яшаётганини, нима билан озиқланишини билиб оласиз. Эҳтимол, сизлардан бирингиз океанолог бўлишни, денгизнинг номаълум жойларини кашф этишни ва инсонга номаълум бўлган балиқ ёки денгиз ҳайвонини топишни хоҳлаб қоларсиз.