Anna Frank: Anna Frank kundaligi

«Anna Frank kundaligi» - jahon adabiyotidagi eng mashhur kundalik-asarlardan biri bo‘lib, unda yosh yahudiy qiz - Annaning Ikkinchi Jahon urushi davrida o‘tgan ikki yillik yashirinishdagi hayoti tasvirlangan. Anna va uning oilasini konsentratsion lagerga olib ketishganida, ushbu vayronkor davrlarni hikoya qiluvchi kundalik maxfiy boshpanada qoladi. Uni esa oilaning eng yaqin do‘sti Mip Giz asrab qo‘yadi va keyinchalik Holokostdan tirik qolgan yagona oila aʼzosi, Annaning otasi Otto Frankka topshiradi. Otto uni tahrir qiladi va kundalik 1947 yilda ilk bor golland tilida kitobxonlar qo‘liga yetib boradi va keyinchalik eng ko‘p tarjima qilingan bestseller asarga aylanadi. «Anna Frank kundaligi» shu paytgacha yetmishdan ortiq tillarga tarjima qilingan va o‘ttiz milliondan ortiq nusxada chop etilgan. Shuningdek, ushbu kitob jahon adabiyotida “Injil”dan keyin eng ko‘p mutolaa qilingan nobadiiy asar hisoblanadi. «Anna Frank kundaligi» juda ko‘plab nashrlar tomonidan XX asrning eng yaxshi kitoblari o‘nligida eʼtirof etilgan. Ushbu kundalik asosida bir necha sahna asarlari va filmlar suratga olingan. Anna yashiringan uy esa 1960 yilda uning nomidagi muzeyga aylantirilgan.

Kitob maktub holida yozilgan bo‘lib, unda o‘smir qiz Annaning ichki kechinmalari, dunyoga qanday nazar bilan boqishi aks etadi. Kitobni o‘qir ekansiz, qanday qilib sho‘x-shodon, o‘zini gapirishdan tiyolmaydigan qizaloqning ikki yil davomida tashqi dunyodan yiroqda, o‘z tuyg‘ulari og‘ushida hayot kechirganini bilib olasiz. Kundalikka Kitti deya nom bergan Anna, uni eng yaqin do‘sti sifatida qabul qiladi va bor o‘y-hayollarini u bilan bo‘lishadi. Bu kitob sizga Ikkinchi jahon urushi davrida qirg‘inga uchragan yahudiylar hayotini, ularga qanchalik og‘ir bo‘lganini, yosh Anna, buyuk yozuvchi bo‘lishni orzu qilgan qiz nigohi bilan ko‘rish imkonini beradi.

Dastavval Anna kundaligini faqat o‘zi uchun yozgan,1944 yilning bahorida esa kutilmaganda radioda Niderlandiya taʼlim vaziri Bolkenshteynning bir eʼlonini eshitib qolgan. Vazir niderlandlarning okkupatsiya paytidagi barcha daliliy hujjatlari milliy mulkga aylanishi lozimligini taʼkidlagan. Uning so‘zlaridan taʼsirlangan Anna urush nihoyasiga yetganidan keyin o‘z kundaligi asosida kitob nashr etishga qaror qilgan hamda baʼzi joylarini qayta yoza boshlagan, nimalarnidir o‘zgartirgan, o‘ziga qiziq tuyilmagan qismlarini olib tashlab, yangilarini qo‘shgan.

Kundalikning ikkinchi, qayta ishlangan nusxasida Anna barcha qahramonlarga, shu jumladan, o‘ziga ham maxsus taxalluslar o‘ylab topgan. Dastlabki nashrda Otto Frank oila aʼzolarining haqiqiy ismlarini qoldirib, qolgan taxalluslarni qisman saqlab qolgan. Keyingi nashrlarda haqiqiy ismlar oshkor qilingan, taxalluslardan faqat Albert Dyussel, Augusta, Hermann va Piter Van Daanlar saqlab qolingan. Ularning haqiqiy ismlari quyida keltirilgan.

Van Pelslar oilasi: Augusta, Herman va Piter Van Pelslar bu kitobda Petronella, Herman va Piter Van Daan sifatida tasvirlangan. Fritz Pfeffer esa Albert Dyussel taxallusi ostida taqdim etilgan.